Hava Parası

Gayrimenkullerin boşaltılması veya kiracılık hakkının devri için, kullanıcı veya kiracılara yapılan ödemelere halk arasında HAVA PARASI adı verilmektedir

---

Hava Parası vergisel açıdan GVK’nin 82/3 üncü maddesi ile

TAZMİNAT olarak belirlenmiştir.

Hava parası gelir vergisine tabi bir gelir unsurudur. Kurumlar vergisi mükellefleri tarafından elde edilen hava paraları kurumlar vergisine tabidir.

Ticaret şirketleri, özvarlıklarının büyümesine yol açacak her türlü kazanımlarını şirket hasılatı olarak kayıtlarına almak durumundadırlar.

Peştamallık:

Bir işletmenin satın alınması durumunda satın alınan aktiflerin piyasa değerinin üzerinde satıcıya yapılan ödemeler, muhasebe uygulamasında şerefiye, vergi hukukunda peştamallık olarak adlandırılmaktadır.

ÖRNEK: İşletmenin net defter değeri 4.700.000, 00 TL dir, defter değerinin üzerinde bir tutar olan 5.000.000,00 TL ye alındığına göre aradaki fark Şerefiye olarak isimlendirilir. Şerefiye tutarı da 5.000.000,00 (–)4.700.000 = 300.000,00 TL olacaktır.

Uygulama: Gerçek usulde gelir vergi mükellefi olan BATUHAN SANCAK, METEHAN SANCAĞIN firmasını aşağıdaki varlık ve borçları ile birlikte devralmıştır. BATUHAN; METEHANA 400.000,00  TL ödemiştir.

 Varlıklar:

Alacak Senetleri: 100.000 TL

Ticari Mallar: 250.000 TL

Demirbaşlar: 200.000 TL    

Varlıklar Toplamı: 550.000 TL

 Borçlar:

Borç Senetleri: 100.000 TL

Satıcılar: 100.000 TL

Borçlar Toplamı: 200.000 TL

Öz varlık: (Varlıklar-Borçlar), (550.000-200.000 =) 350.000 TL

Şerefiye                       : (400.000-350.000 =) 50.000 TL

 

Yevmiye kayıtları.

Alınan şerefiye tutarı için KDV’li Fatura düzenlenecek 649 hesaba gelir yazılacaktır.

 ----------------------------------------------------/------------------------------------------------

261 Şerefiye              50.000,00

153 Ticari Mallar         250.000,00

255 Demirbaşlar        200.000,00

191 İndirilecek KDV       9.000,00

              321 Borç Senetleri      100.000,00

             320 Satıcılar               100.000,00

             102 Bankalar               409.000,00

İşyeri devralınması      

                                     

------------------------------------------------------------------

Şerefiye:

Bir işletmenin sahip olduğu; özel yetenekler ve bilgi, üstün yönetici grubu, iyi sosyal ve ticari bağlantılar, sadık bir müşteri kitlesi, üstün satış yönetimi ve organizasyonu, çalışan işçi kalitesi, pazar payı, stratejik konum (limana, demiryoluna, karayoluna, pazara, hammadde kaynaklarına yakınlık vb.) gibi özellikleri nedenleriyle emsal işletmeler karşısındaki üstünlüğünü ifade eder

Ticari bilanço hesaplanmasında, devralınan firmadan dolayı ödenen şerefiyelerin, doğrudan doğruya gider yazılmasına Kurumlar Vergisi Kanununun 8.Maddesi uyarınca imkân bulunmamaktadır. Şerefiyeler, Vergi Usul Kanununun 282.Maddesi uyarınca aktifleştirilerek aşınma payı yoluyla gider yazılır.

 Devralınan firmadan dolayı ödenen şerefiye bedellerinin tamamı 262-ŞEREFİYE hesabının borç tarafına, 102-BANKALAR hesabının alacak tarafına kaydedilir. Muhasebe kaydı şöyle yapılmalıdır:

Ödenen şerefiye bedellerinin tamamı yıpranma payı yoluyla 5 yıl içinde eşit taksitlerle gider yazılır.

Ülkemizde KGK tarafından 2017’de yayınlanan BOBİ FRS’de şerefiye konusu Bölüm 21 İş Birleşmelerinde ele alınmış, işletme birleşmeleri sonucunda ortaya çıkan şerefiyenin muhasebeleştirilmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. Ayrıca şerefiyenin müteakip dönemlerde ölçümü ile ilgili olarak da değer düşüklüğü testi yerine aşınma payı yönteminin kullanılacağı ve faydalı ömrü boyunca, faydalı ömrünün güvenilir bir şekilde tahmin edilemediği durumlarda ise 10 yılda itfa edileceği açıklanmıştır. Şerefiye değer düşüklüğü testinin belirli büyüklükteki şirketler için maliyetli, karmaşık ve yönetim takdirine oldukça açık olmasının bu hükü

Peştamallık İktisadi Bir Bütünlüğün Devri Sırasında Oluşmaktadır.

Normal Amortisman Yöntemine Göre İtfa Edilmelidir

Peştamallık Bedelleri Devredilemez, Satılamaz

Maddi olmayan bir unsuru ifade etmesine rağmen peştamallıklar, gayri maddi haklardan farklıdırlar. Gayri maddi haklar zilyetliğe konu olabildiklerinden, alınabilmekte, satılabilmekte ve devredilebilmektedir. Ama peştamallığın alımı veya devri mümkün değildir.[3]

Ancak, böyle olmasına rağmen, peştamallık bedeli ödenmesine vesile olan maddi ya da maddi olmayan varlığın elden çıkarılması durumunda, bu varlığın alımında katlanılan peştamallık bedelinin de aktiflerden çıkarılması gerekmektedir.

YMM/BD Hasan sancak

Kaynakça:

G.V.

TTK

VUK

TEBLİĞLER

YMM Mehmet MAÇ

Atatürk Üniversitesi tez