ÖRNEKLERLE GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ YÖNÜNDEN EUROBONDLARIN VERGİLENDİRİLMESİ
Eurobond’lar; yurt dışı piyasalarda alınıp satılan bir kurumun veya ülke hazinesinin yabancı para biriminden finanse edilmesini sağlayan borç senetleridir.
Yurt dışındaki piyasalarda uluslararası finans kuruluşlarının oluşturduğu konsorsiyum aracılığıyla yabancı para biriminden tahvil olarak ihraç edilir. Uzun vadeli dış borçlanma aracı olarak vadeleri 5 ile 30 yıl arasında değişen, USD cinsinden 6 ayda bir, Euro cinsinden ise yılda bir kupon ödemesi yapan kıymetlerdir.
GERÇEK KİŞİLERDE EUROBONDUN VERGİLENDİRİLMESİ
Yatırımcılar Eurobond üzerinden iki şekilde gelir elde edebilir.
Bunlardan birincisi faiz (MSİ) ikincisi alım satım (Değer Artış Kazancı) kazancıdır.
Bu kıymetler ülkemizde menkul kıymetlerin vergilendirilmesini düzenleyen Geçici 67. madde kapsamında değildirler ve elde edilen faiz gelirleri GVK 86/1-c bendi uyarınca beyana tabidir.
- Aşağıda belirtilen gelirler için yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler için beyanname
verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dahil edilmez.
«c) Vergiye tâbi gelir toplamının [(a) ve (b) bentlerinde belirtilenler hariç] 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmaması koşuluyla, Türkiye'de tevkifata tâbi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları,» 2022 yılı için 70.000 TL
Kamu ve Özel Kesim Eurobondları 94/7 maddesi kapsamında tevkifata tabidir. Ancak oran %0 dır.
Yabancı para cinsinden olan bu kıymetlerin vadesinden önce satılması durumunda alış TL maliyeti ile satış TL değeri arasındaki fark değer artış kazancı olarak gelir vergisine tabidir.
Ancak bu kazancın hesaplanmasında dikkate alınacak maliyetin belirlenmesinde alım tarihi ve satım tarihinden önceki aya ilişkin TUİK tarafından açıklanan ÜFE endekslerinin tespit edilmesi, aradaki endeks farkının %10 üzerinde olması durumunda ise söz konusu artış oranının maliyet endekslemesinde kullanılabilmesi söz konusu olacaktır.
Değer artış kazancında herhangi bir beyan sınırı yoktur. Tutar ne olursa olsun
beyana tabidir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 80’inci maddesinde yer alan ve menkul kıymet alım satım kazançlarına da uygulanan 13.000 TL tutarındaki istisna, 1.1.2006 tarihinden itibaren yürürlükten kalkmıştır.
Ancak, 1.1.2006 tarihinden önce ihraç edilen tahvil ve Hazine bonoları ile yine bu tarihten önce satın alınan menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının 2006 ve sonraki yıllarda elden çıkarılması halinde, geçici 67’nci maddeye göre 31.12.2005 tarihi itibariyle geçerli olan mevzuat hükümleri uygulanacaktır. Bu nedenle, 1.1.2006 tarihinden önce ihraç edilen tahvil Hazine bonolarının vadesinden önce satışından elde edilen kazançlar için 1.1.2006 tarihinden itibaren yürürlükten kalkan 13.000 TL istisnanın GVK’nın mük.123’ncü maddesine göre her yıl yeniden değerleme oranında arttırılmış tutarı olan 58.000 TL istisna tutarının 2022 yılında uygulanabileceği görüşündeyiz.
(Bu kapsamda Hazine Tarafından ihraç edilen 3 Eurobond bulunmaktadır.)
Döviz cinsinden ihraç edilen bu menkul kıymetlerin itfası sırasında (vade sonunda nominal bedelin tahsili sırasında) alım ve itfa arasında oluşan kur farkı gelirleri gerçek kişilerde gelir vergisine tabi değildir. (GVK 75/5)
Gelir Vergisi Kanunu 258 Nolu Genel Tebliğinde Eurobondların vergilendirilmesine ilişkin genel açıklamalara yer verilmiştir. Ancak bu açıklamalar hesaplama sistematiğine detaylı yer vermediği için her beyan döneminde, yatırımcıların elde ettiği faiz ve alım satım kazançlarının nasıl hesaplanması, kirli temiz fiyatın nasıl bulunması, işlemiş kupon ve anapara maliyetinin hesabı ve elde edilen gelirlerin doğru beyan edilmesi noktasında bir çok soruyu beraberinde getirmektedir.
- NOMİNAL/İTFA FİYATI
- TEMİZ FİYAT
- KİRLİ FİYAT
-
Nominal değer: Bir kıymetin üzerinde yazan değerdir. Bir başka değişle Eurobonların ilk çıkarıldığı tarihte üzerinde yazılı olan değerdir. Eurobondun vade sonunda itfası durumunda bu tutar yatırımcıya ödenecektir.
Temiz Fiyat: Çıplak fiyat olarak da ifade edilir. Bir başka değişle faize göre Eurobondun piyasada oluşan fiyatını gösterir. Eurobond yatırımı yapmak isteyen yatırımcı; temiz fiyat ve son kupon ödeme tarihinden bu yana birikmiş günlük faizi de ödemek durumundadır.
Piyasa Faiz Oranı > Kupon Faiz Oranı è Eurobond Temiz Fiyatı < Nominal Bedeli
è İskontolu Satış
Piyasa Faiz Oranı < Kupon Faiz Oranı è Eurobond Temiz Fiyatı > Nominal Bedeli
è Primli Satış
Kirli Fiyat: Temiz fiyatın üzerine, önceki kupon ödemesinden birikmiş faiz eklenmesiyle kirli fiyat oluşur. Bir başka değişle Kirli Fiyat ile Temiz Fiyat arasındaki fark Eurobondun bir önceki yatırımcının elindeyken işlemiş olan faizini ifade eder.
-
Örnek: (Temiz Fiyatın Nominal Bedelin Altında Olması Halinde, Faiz/Alım-satım Kazançlarında Beyan Edilecek Gelir )
- Hazine tarafından 06.01.2021 ihraç tarihli 100.000 USD nominal bedelli 3 yıl vadeli ve 6 ayda bir % 3,5 kupon ödemeli Eurobonda ait nakit akımları aşağıdaki gibidir:
-
Eurobond NAKİT AKIMLARI
Devlet Tahvilinin:
Kupon Ödeme / Valör Tarihi
Kupon Ödemesi (USD)
Faiz Geliri (USD)
1.Kupon
6.06.2021
3.500
-
2.Kupon
5.12.2021
3.500
-
3.Kupon
4.06.2022
3.500
1.604,97
4.Kupon
3.12.2022
3.500
3.500
5.Kupon
3.06.2023
3.500
3.500
6.Kupon+Anapara
2.12.2023
3.500+100.000
3.500+2.895,03=
6.395,03
- Bay (A), (X) Bankası aracılığıyla 13.03.2022 valör tarihli olarak söz konusu menkul kıymetten 99.000 USD (kirli fiyat) tutarında alım yapmış olup, bu tahvili itfaya kadar elinde tutması durumunda her bir kupon dönemi itibarıyla beyan edilecek gelir aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
-
BEYAN EDİLECEK GELİR
Son kupon tarihi:
5.12.2021
Valör tarihi:
13.03.2022
Ödenecek ilk kupon tarihi:
4.06.2022
Kupon dönemi gün sayısı:
182,00
Geçen gün sayısı:
98 ( 05.12.2021-13.03.2022)
Kupon Faizi:
3.500
İşlemiş Faiz:
1.895,03 (98/182)*3.500
Kirli Fiyat:
99.000
Temiz Fiyat:
97.104,97 (99.000 - 1.895,03 )
-
İlk Kupon(3.Kupon) Ödemesinde Beyan Edilecek Gelir
= Kupon ödemesi - İşlemiş Faiz
3.500 - 1.895,03
1.604,97
- TEMİZ FİYAT
-
- 4. ve 5. kupon ödemelerinde matrah, kupon ödemesi olan 3.500 USD olacaktır.
- Son dönem kupon ödemesinde ise faiz geliri şöyle hesaplanacaktır.
-
Son Dönem Beyan Edilecek Gelir
Kupon ödemesi +( Ana para - Alış Temiz Fiyatı)
3.500+ ( 100.000 -97.104,97)
3.500+2.895,03
6.395,03
Menkul Kıymetin Bankaya Geri Satılması
Bay (A)'nın, söz konusu menkul kıymeti, 10.02.2023 valör tarihli olarak 138.000 USD'ye (X) Bankasına geri satması halinde ise beyan edilecek gelir aşağıdaki gibi hesaplanacaktır
|
TAHVİL NAKİT AKIMLARI |
|||
|
Kupon Ödeme / Valör Tarihi |
Kupon Ödemesi (USD) |
Gelir Vergisi Matrahı (USD) |
|
|
6.06.2021 |
3.500 |
- |
|
|
5.12.2021 |
3.500 |
- |
|
|
4.06.2022 |
3.500 |
1.604,97 |
|
|
3.12.2022 |
3.500 |
3.500 |
|
|
10.02.2023 |
------ |
???? |
|
|
Elde Edilen Gelir : |
Satış Fiyatı - Alış Temiz Fiyatı |
|
|
138.000 - 97.104,97 |
|
|
40.895.03USD |
ENDEKSLEME
|
Alış Tarihi |
Alış Döviz Kuru |
Alış Temiz Fiyatı USD |
Alış TL Değeri |
Şubat 2022 ÜFE |
Ocak 2023 ÜFE |
Endekleme Katsayısı |
Endeklenmiş Maliyet |
|
13.03.2022 |
14,9042 |
97.104,97 |
1.447.271,89 |
1210,6 |
2105,17 |
1,7389 |
2.516.661,09 |
|
Satış Tarihi |
Satış Döviz Kuru |
Satış Fiyatı USD |
|
|
|
|
Satış TL Değeri |
|
10.02.2023 |
18,8100 |
138.000 |
|
|
|
|
2.595.780,00 |
|
|
|
Değer Artış Kazancı |
₺79.118,91 |
Örnek: (Temiz Fiyatın Nominal Bedelin Üzerinde Olması Halinde, Faiz/Alım-satım Kazançlarında Beyan Edilecek Gelir )
-
- Eurobondun satın alınmasında, satın alma bedelinin nominal bedelin üzerinde olması, başka bir deyişle temiz fiyatın nominal bedelini aşması durumunda fazla olan kısım izleyen dönemlere ilişkin faiz kuponlarının maliyeti (alış bedeli) olarak dikkate alınacaktır.
- Örnek: (Temiz fiyatın nominal bedelin üzerinde olması halinde, itfa/alım-satım kazançlarında tevkifat matrahı)
- X Bankası tarafından 06.01.2021 ihraç tarihli 100.000 USD nominal bedelli 3 yıl vadeli ve 6 ayda bir % 3.5 kupon ödemeli Eurobonda ait nakit akımları aşağıdaki gibidir:
-
Devlet Tahvilinin:
Kupon Ödeme / Valör Tarihi
Kupon Ödemesi (USD)
Faiz Geliri (USD)
1.Kupon
6.06.2021
3.500
-
2.Kupon
5.12.2021
3.500
-
3.Kupon
4.06.2022
3.500
578,93
4.Kupon
3.12.2022
3.500
2473,76
5.Kupon
3.06.2023
3.500
2473,76
6.Kupon+Anapara
2.12.2023
3.500+100.000
2473,76
- Bay (A), (X) Bankası aracılığıyla 13.03.2021 valör tarihli olarak söz konusu menkul kıymetten 106.000 USD (kirli fiyat) tutarında alım yapmış olup, bu tahvili itfaya kadar elinde tutması durumunda her bir kupon dönemi itibarıyla beyan edilecek gelir aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
|
Son kupon tarihi: |
05.12.2021 |
|
Valör tarihi: |
13.03.2022 |
|
Ödenecek ilk kupon tarihi: |
04.06.2022 |
|
Kupon dönemi gün sayısı: |
182 |
|
Geçen gün sayısı: |
98 ( 05.12.2007-13.03.2008) |
|
Kupon Faizi: |
3.500 |
|
İşlemiş Faiz: |
1.895,03 (98/182)*3.500 |
|
Kirli Fiyat: |
106.000 |
|
Temiz Fiyat: |
104.104,97 (106.000 - 1.895,03 ) |
|
Nominal fiyat üzeri ödeme: |
4.104,97 (104.104,97 - 100.000) |
|
Kalan Kupon sayısı: |
4 |
|
Kupon başına fazla ödeme: |
1.026,24 (4.104,97/4) |
|
İlk Kupon(3.Kupon) Ödemesinde Matrah = |
Kupon Ödemesi - (İşlemiş Faiz + Kupon Başına Fazla Ödeme) |
|
|
3.500 - (1.895,03 + 1.026,04) |
|
|
578,93 USD |
|
İlk Kupon(3.Kupon) Ödemesinde Matrah = |
Kupon Ödemesi - (İşlemiş Faiz + Kupon Başına Fazla Ödeme) |
|
|
3.500 - (1.895,03 + 1.026,04) |
|
|
578,93 USD |
- Bay (A)'nın, söz konusu menkul kıymeti, 10.02.2023 valör tarihli olarak
110.000 USD'ye (X) Bankasına geri satması halinde ise gelir aşağıdaki gibi hesaplanacaktır
|
Gelir |
Satış Fiyatı - (Alış Temiz Fiyatı- Önceki kupon ödemelerinde dikkate alınan kupon başına fazla ödeme tutarı) |
|
|
110.000 - [104.104,97 - (1026,24*2)] = 110.000- 102.052,49 |
|
|
7.947,51 USD |
ENDEKSLEME
|
Alış Tarihi |
Alış Döviz Kuru |
Alış Temiz Fiyatı USD |
Alış TL Değeri |
Şubat 2021 ÜFE |
Ocak 2022 ÜFE |
Endekleme Katsayısı |
Endeklenmiş Maliyet |
|
13.03.2022 |
14,9042 |
102.052,49 |
1.521.010,72 |
1210,6 |
2105,17 |
1,7389 |
2.644.885,54 |
|
Satış Tarihi |
Satış Döviz Kuru |
Satış Fiyatı USD |
|
|
|
|
Satış TL Değeri |
|
10.02.2023 |
18,8100 |
110.000 |
|
|
|
|
2.069.100,00 |
|
|
|
|
|
|
|
Değer Artış Kazancı ZARAR |
- ₺595.785,54 |
|
|
Tam Mükellef Gerçek Kişi |
Dar Mükellef Gerçek Kişi |
|
Hazine Tarafından İhraç Edilen Eurobond'lardan Elde Edilen Faiz Gelirleri |
- %0 oranında stopaja tabi bulunmakta |
- %0 oranında stopaja tabi bulunmakta. |
|
- İtfa sırasında oluşan anapara kur farkı gelir sayılmaz. |
- Beyan edilmez. |
|
|
- Beyan sınırı 70.000 TL'nin aşılması durumunda gelirin tamamı beyan edilir |
|
|
|
Özel Sektör Tarafından İhraç Edilen Tahvillerden Elde Edilen Faiz Gelirleri |
Tam mükellef kurumlar tarafından aşağıda bulunan oranlarda stopaj yapılır:
|
Tam mükellef kurumlar tarafından aşağıda bulunan oranlarda stopaj yapılır:
|
|
- İtfa sırasında oluşan anapara kur farkı gelir sayılmaz. |
- Stopaj nihai vergidir. |
|
|
- Beyan sınırı 70.000 TL'nin aşılması durumunda gelirin tamamı beyan edilir |
- Beyan edilmez. |
|
|
Hazine Tarafından İhraç Edilen Eurobond'lardan Alım Satım Kazançları (2006 sonrasında ihraç edilmiş) |
- Stopaja tabi değil. |
- Stopaja tabi değil. |
|
- Alım satım kazancı Türk Lirası bazında hesaplanır. |
- Beyan edilmez. |
|
|
- ÜFE artış oranının % 10 veya üzerinde olması şartıyla, iktisap bedeli elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere ÜFE artış oranında artırılabilir. |
|
|
|
- Alım satım zararları, alım satım karlarına mahsup edilir |
|
|
|
- Kazancın tutarı ne olursa olsun beyan edilir. |
|
|
|
Özel Sektör Tarafından İhraç Edilen Tahvillerden Elde Edilen Alım Satım Kazançları (2006 sonrasında ihraç edilmiş) |
- Stopaja tabi değil. |
- Stopaja tabi değil. |
|
- Alım satım kazancı Türk Lirası cinsinden hesaplanır. |
- Beyan edilmez. |
|
|
- ÜFE artış oranının % 10 veya üzerinde olması şartıyla, iktisap bedeli elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere ÜFE artış oranında artırılabilir. |
|
|
|
- Alım satım zararları, alım satım karlarına mahsup edilir. |
|
|
|
- Kazancın tutarı ne olursa olsun beyan edilir. |
|
KURUMLARDA EUROBONDUN
DEĞERLEMESİ / VERGİLENDİRİLMESİ
Madde 279(Değişik: 22/7/1998 - 4369/6 md.) Hisse senetleri ile fon portföyünün en az % 51'i Türkiye'de kurulmuş bulunan şirketlerin hisse senetlerinden oluşan yatırım fonu katılma belgeleri alış bedeliyle, bunlar dışında kalan her türlü menkul kıymet borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayici yoksa veya borsa rayicinin muvazaalı bir şekilde oluştuğu anlaşılırsa değerlemeye esas bedel, menkul kıymetin alış bedeline vadesinde elde edilecek gelirin (kur farkları dahil) iktisap tarihinden değerleme gününe kadar geçen süreye isabet eden kısmının eklenmesi suretiyle hesaplanır. Ancak, borsa rayici bulunmayan, getirisi ihraç edenin kar ve zararına bağlı olarak doğan ve değerleme günü itibariyle hesaplanması mümkün olmayan menkul kıymetler, alış bedeli ile değerlenir.
ÖRNEK
X A.Ş. 21.09.2022 tarihinde nominal bedeli 875.000,00 USD olan Eurobondları 990.919,13 USD Kirli Fiyat üzerinden satın almıştır. Satın alma tarihindeki Temiz Fiyat ise 959.437,50 USD dir. 6 ayda bir Kupon ödemeli Eurobondun yıllık faiz oranı
%8,25 dir. Satın alma tarihinden sonraki ilk kupon ödemesi 15.10.2022 tarihinde gerçekleşecektir. Her bir kuponun faizi 36.093,75 USD dir.
|
EUROBOND DEČERLEMESİ |
||
|
Alış Tarihi |
21.09.2022 |
21.09.2022 |
|
Değerleme Tarihi |
30.09.2022 |
31.12.2022 |
|
Alıştaki Temiz Fiyat |
959.437,50 |
959.437,50 |
|
Alıştaki Kirli Fiyat |
990.919,13 |
|
|
Fark |
31.481,63 |
|
|
Nominal Bedel |
875.000,00 |
875.000,00 |
|
Kupon Ödeme Devresi |
183 |
183 |
|
İtfa Tarihi |
15.10.2025 |
15.10.2025 |
|
Alış Sırasında Vadeye Kalan Süre |
1120 |
1120 |
|
Nominal Bedel ve Temiz Fiyat Arasındaki Fark |
-84.437,50 |
-84.437,50 |
|
Anapara Reeskontu İçin Gün Sayısı |
9 |
92 |
|
Son Kupon Ödeme Tarihi |
|
15.10.2021 |
|
Faiz Tahakkuku için Değerlemeye Kadar Olan Süre |
9 |
77 |
|
Faiz Oranı (8,25/2) |
4,13% |
4,13% |
|
Anapara Reeskont Hesaplaması(-84.437,50x9/1120)(-84.437,50x92/1120) |
-678,52 |
-6.935,94 |
|
Kupon Faiz Tahakkuku (36.093,75 x9/183) (36.093,75 x77/183) |
1.775,10 |
15.186,99 |
|
Kupon Faizi |
36.093,75 |
36.093,75 |
Eurobond Alış Muhasebe Kaydı
|
21.09.2022 |
990.919,13 |
990.919,13 |
|
111 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları Hs |
||
|
102 Bankalar Hesabı |
||
|
Eurobond Alış kaydı |
30.09.2021 Değerleme Kaydı
|
30.09.2022 |
1.775,10 |
1.775,10 |
|
181 Gelir Tahakkukları Hesabı |
||
|
642 Faiz Gelirleri Hesabı |
||
|
Kupon faizi tahakkuk kaydı |
||
|
30.09.2022 |
678,52 |
678,52 |
|
780 Finansman Giderleri Hesabı |
||
|
111 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları Hs |
||
|
Anapara reeskont kaydı |
Eurobond Kupon Tahsilatı Kaydı
|
15.10.2022 |
36.093,75 |
|
|
102 Bankalar Hesabı |
|
|
|
181 Gelir Tahakkukları Hesabı |
1.775,10 |
|
|
642 Faiz Gelirleri Hesabı |
34.318,65 |
|
|
Kupon ödeme kaydı |
|
|
|
15.10.2022 |
31.481,63 |
31.481,63 |
|
780 Finansman Giderleri Hesabı |
||
|
111 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları Hs |
||
|
Alıştaki kirli fiyattaki kupon faizi iptal kaydı (kupon ödemesinden sonra) |
31.12.2022 Değerleme Kaydı
|
31.12.2022 |
6.935,94 |
6.935,94 |
|
780 Finansman Giderleri Hesabı |
||
|
111 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları Hs |
||
|
Anapara reeskont kaydı |
||
|
31.12.2022 |
15.186,99 |
15.186,99 |
|
181 Gelir Tahakkukları Hesabı |
||
|
642 Faiz Gelirleri Hesabı |
||
|
Kupon faizi tahakkuk kaydı |
31.12.2022 tarihi itibariyle 111. hesapta izlenen Eurobondun değeri
(990.919,13-(678,52+31.481,63+6.935,94)= 951.823,04 USD dir.
Dönem sonunda kur değerlemesine tabi tutulacak Eurobond değeri bu tutardır. Bu Eurobond itfaya kadar elde tutulur ve yukarıdaki işlemler gerçekleştirilirse itfa tarihindeki Eurobond değeri nominal bedeli olan 875.000 USD ye eşitlenecektir.
aymmo.
BİR CEVAP YAZ