Tek Bir Beyan İle Dört Vergisel Avantaj
Merhum Şükrü Kızılot hocanın meşhur bir lafı vardı bir koyundan dört post vergisi çıkarmak diye.
Bu söyleme neden olan vergisel olay ise şirketin ortağına faizsiz veya emsaline nazaran düşük faizle borç para verilmesi işleminin vergisel sonucuydu. Buna göre böyle bir işlem gerçekleştiği takdirde işletme adına kurumlar vergisi tarh ettirilecek, ortağa dağıtılmış kar payından bahisle vergi kesintisi (stopaj) ortaya çıkacak, eksik beyan edilen faiz geliri üzerinden katma değer vergisi hesaplanacak ve gerçek kişi ortak menkul sermaye iradı yönünden gelir vergisi beyannamesi verecektir.
7326 sayılı Kanun ile mükelleflere bu durumun tam tersi bir durum sunulmaktadır diyebiliriz. Kanun’un 6 ıncı maddesinin 1 inci fıkrasında işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtianın (konumuz sadece emtia ile alakalıdır. Tesis makine cihaz ve demirbaşlar ile karıştırılmamalıdır.) beyanı halinde mükellefler birden çok vergisel avantajdan yararlanabilecektir.
Konuyu özetlersek eğer:
Mükellefler işletmede yer aldığı halde kayıtlarda yer almayan emtiayı işletme kayıtlarına alabileceklerdir. Bu işlem sonucunda
- Mükellefler, aktiflerine kaydettikleri emtianın bedeli üzerinden emtianın tabi olduğu oranın yarısını dikkate alarak katma değer vergisi hesaplayacaktır ve bu vergi sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir. Mükellefler hesaplayarak ödedikleri bu vergiyi ise genel esaslara göre indirim konusu yapabileceklerdir. Buna göre özellikle ödenecek katma değer vergisi çıkan mükellefler için ödenen bu vergi indirim konusu yapılacağından dolayı herhangi bir vergisel yük ortaya çıkmayacaktır. Devreden katma değer vergisi çıkan mükelleflerin ise devreden katma değer vergisi artacağından, izleyen dönemlerde daha az ödenecek katma değer vergisi ortaya çıkabilecektir.
- Ayrıca bu emtialar satıldıkları takdirde (beyan edilen değerin altında satılamayacaktır.) emtiaların maliyet bedeli, gider olarak dikkate alınabilecektir. Buna göre beyan edilen değer maliyet bedeli olarak dikkate alınacağı için sadece satış tutarı ile beyan edilen tutar arasındaki fark kurumlar vergisine tabi olacaktır.
- En önemli konuya gelecek olursak eğer emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi hâlinde, sermayenin unsuru sayılacak ve vergilendirilmeyecektir. Buna göre söz konusu emtianın ortaklara dağıtılması halinde gelir vergisi kesintisi yapılmayacaktır.
- Bununla birlikte karı elde eden gerçek kişi ortaklar ise menkul sermaye iradı elde etme dolayısıyla herhangi bir gelir vergisi beyannamesi vermeyecektir. Yukarıda yer verildiği üzere sermayenin dağıtılması gelir vergisinin konusuna girmemektedir. Bundan dolayı da gerçek kişi ortaklar açısından herhangi bir gelir elde etme durumu bulunmamaktadır. Bu konuyla ilgili olmak üzere verilen bir özelgenin sonuç kısmı aşağıdaki gibidir: (6111 sayılı Kanun’da da aynı hüküm vardı.)
“Bu çerçevede, şirketinizin 6111 sayılı Kanunun 10 uncu maddesine istinaden stok artışı beyanında bulunup karşılık hesabına kaydettiği tutarlar sermayenin unsuru sayıldığından, bu tutarların ortaklara dağıtılması halinde gelir vergisi tevkifatı yapılmayacaktır. Diğer yandan anılan tutarlar şirket ortakları tarafından da ayrıca gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmeyecektir.”
Görüleceği üzere beyan edilen emtialar dolayısıyla ayrılan karşılık hesabının ortaklara dağıtılması durumunda herhangi bir vergisel yükümlülük ortaya çıkmayacaktır.
Söz konusu işlemleri de muhasebe kayıtları açısından göstermek istersek eğer:
Örnek A işletmesi mevcut olduğu halde işletmeden yer almayan emtiasını 1.000.000 TL bedelle değerlemiştir. Emtianın katma değer vergisi oranı % 18 ise aşağıdaki işlemler yapılacaktır:
1.000.000 TL karşılık ayrılacaktır 1.000.000 % 18/2 = 90.000 TL katma değer vergisi hesaplanacaktır.
---------------/ ---------------
153 Emtia 1.000.000
191 İndirilecek Kdv 90.000
525 Karşılık Hesabı 1.000.000
360 Ödenecek Vergi ve Fonları 90.000
---------------/ ---------------
İşletme söz konusu emtiayı 1.500.000 TL’ye satmıştır:
Satış kaydı;
---------------/ ---------------
120 Alıcılar 1.770.000
600 Yurt İçi Satışlar 1.500.000
391 Hesaplanan Kdv 270.000
---------------/ ---------------
Maliyet Kaydı;
---------------/ ---------------
620 Satılan Emtia Maliyeti 1.000.000
153 Emtia 1.000.000
---------------/ ---------------
Kdv mahsup kaydı;
---------------/ ---------------
391 Hesaplanan Kdv 270.000
191İndilecek Kdv 90.000
360 Ödenecek vergi 180.000
---------------/ ---------------
Görüleceğe üzere işletme 1.000.000 TL’yi maliyet olarak dikkate almış ve kurumlar vergisine esas kazancı 500.000 TL olmuştur; ayrıca 90.000 TL daha az katma değer vergisi ödemiştir.
Söz konusu emtianın ortaklara dağıtılması ise aşağıdaki şekilde olacaktır:
--------------- / ----------------
525 Karşılık Hesabı 1.000.000
331 Ortaklara Borçlar 1.000.000
---------------/ ---------------
331 Ortaklara Borçlar 1.000.000
102 Bankalar 1.000.000
---------------/ ---------------
Bu işlemler sonucu mükellef kar dağıtımına bağlı gelir vergisi kesintisi yapmayacaktır ve ortaklarda gelir vergisi beyannamesi vermeyecektir.
Görüleceği üzere;
- İşletme kayda aldığı emtia için ödemiş olduğu katma değer vergisini indirim konusu yapmıştır.
- Söz konusu emtianın satılması halinde bu tutar maliyet olarak dikkate alınmıştır.
- Emtia için ayrılan karşılığın ortaklara dağıtılması halinde gelir vergisi kesintisi yapılmamıştır.
- Ortaklar herhangi bir gelir vergisi beyan etmemiştir.
Bu sefer Kanun mükellefler lehine böyle bir durum meydana getirmiştir. Tek bir beyandan dört farklı vergisel avantaj elde etmişlerdir.
Ymm Mehmet Çağlar
BİR CEVAP YAZ